{"4":"

Spływ Dunajcem to jedna z największych atrakcji Polski i Słowacji. Jeszcze do lat 20. XX wieku rzeka służyła przede wszystkim do spławiania towarów była ekonomiczną koniecznością dla mieszkańców. Spływy z turystami, organizowane dla przyjemności, zapoczątkowali możni już w latach 30. XIX wieku.

Dziś spływ to prężnie rozwijająca się gałąź turystyki w Pieninach. Jego podstawą jest niezwykłość Przełomu Pienińskiego oraz unikalny sposób poznawania tej doliny z perspektywy łodzi flisackiej. Dawniej trasa rozpoczynała się spod pienińskich warowni Czorsztyna i Niedzicy. Obecnie, po utworzeniu zapory w Niedzicy, trasa liczy 15 km od Sromowiec do Szczawnicy przy średnim spadku 2,5 m/km. W przełomie Dunajec przeplata spokojne plosa z bystrzami, sprawiając, że łodzie raz przyspieszają, a raz zwalniają. Piękno krajobrazu, wyjątkowe wrażenia i gawędy flisaków tworzą atrakcję, z której rocznie korzysta około 300 tysięcy osób. Coraz większą popularnością cieszą się także spływy pontonami i kajakami.

\n\n

Kąty-Czerwony Klasztor Start Spływu Dunajcem

Turyści wsiadają na łódki flisackie, zwane czółnami, na pamiątkę dawnych czasów, gdy dłubano je z jednej kłody drzewa. Początkowy odcinek spływu przebiega spokojnym nurtem szeroko rozlewającego się Dunajca. Po lewej stronie widać słowacki półwysep Wielkie Pole, a po prawej bobrowisko ze ścieżką rowerową.

Z początku przed nami, a następnie po lewej stronie, wznoszą się skalne ściany Macelowej Góry. Geologicznie to niezwykła formacja coś w rodzaju „odwróconej góry”: starsze wapienie, liczące 165 milionów lat, znajdują się na wierzchołku, a młodsze o prawie 100 milionów lat u jej podnóża. Można je dostrzec nieco później nad szosą wyróżniają się charakterystycznym czerwonym kolorem.

Dunajec rozlewa się szeroko między kamienistymi łachami, mijając po drodze przystań raftingową. Dawniej wzdłuż brzegów powszechnie istniały odnawiane co roku powodziami łachy kameni, zbudowane z otoczaków tatrzańskich, na których rozwijały się unikalne biocenozy. Z chwilą regulacji poziomu przepływu Dunajca przez zaporę ich występowanie jest znikome a dawne łachy kamieni pokrywają się krzewami.

Po lewej stronie, nad Obłaźnią Górą (591 m n.p.m.), wyrastaje charakterystyczna formacja skalna, to słynne Trzy Korony. Po prawej stronie można dostrzec przystanie słowackich flisaków Majere. Mijamy zabudowania: po prawej stronie Lechnicę, po lewej Sromowce Niżne, nad którymi roztacza się wspaniały widok masywu Trzech Koron.

Brzegi rzeki łączy wisząca kładka o rozpiętości 90 metrów, wybudowana w roku 2006. Wcześniejsze próby jej budowy kończyły się niepowodzeniem. Rozpoczęto ją dwukrotnie: w 1914 i 1939 roku.

Nieco dalej, po lewej stronie, znajduje się przystań flisacka w Sromowcach Niżnych. Ta część wsi była niegdyś znana jako „Koniec”, lecz dziś w realiach turystycznych to właśnie tutaj wszystko się zaczyna. Stąd prowadzą główne szlaki Pienin: na Trzy Korony, na Drogę Pienińską oraz w najciekawszy fragment Spływu Przełomem.

\n\n

Jak powstał Przełom Dunajca

Przełom Dunajca od zawsze intrygował jako zagadka morfologiczna i inspirował badaczy do odkrycia przyczyny jego powstania. Na początku XIX wieku najpopularniejsza była teza oparta na legendzie związanej z Bolesławem Chrobrym. Król, litując się nad góralami, których hale zalewało jezioro Dunaj, uderzył mieczem w skały, spuszczając wodę i zupełnie przypadkowo tworząc Przełom Dunajca. Sądząc po liczbie załamań biegu rzeki, można przypuszczać, że musiał uderzyć co najmniej osiem razy.

Wraz z postępem nauki pojawiały się kolejne hipotezy dotyczące genezy przełomu. Brano pod uwagę m.in. ukształtowanie terenu, ruchy wypiętrzające oraz czynniki hydrodynamiczne. Jedna z hipotez zakłada, że kilkanaście milionów lat temu Dunajec płynął na wschód, po południowej stronie Pienin. Proces ten pełen geologicznego dynamizmu w pewnym sensie koresponduje z legendą. Na skutek ściskania i odprężania górotworu, jego złożona struktura pozwoliła blokom skalnym przemieścić się względem siebie i wyznaczyć rzece nową drogę na północ.

\n\n

Początek Przełomu

Przystań Czerwony Klasztor – Świńska Skała

Po lewej stronie można zauważyć przystań przy Czerwonym Klasztorze, którego zabudowania chowają się za wiekowymi lipami. Niżej widoczne jest ujście potoku Lipnik, przytulającego się do mijanej Klasztornej Góry (657 m n.p.m.).

Dunajec przyspiesza przed Ostrą Skałą, by po chwili minąć wystające zęby Grabczych Wyżnej i Niżnej z okopconym otworem Rybackiej Groty. Nad nimi wznoszą się lesiste ściany masywu Łysiny (795 m n.p.m.). Łodzie przyspieszają na nurcie rzeki, który zwęża się do 12 metrów, osiągając głębokość 4,5 metra. To miejsce słynnego Janosikowego skoku.

Legenda zależnie od opowieści flisaka i wyobraźni pasażerów mówi albo o Janosiku uciekającym przed żandarmami, albo o tym, który gonił Marynę i wykonał tu wiekopomny skok na polską stronę. Podobno na lewym brzegu Dunajca widać odcisk jego kierpca w skale. Tu również według podań aspirujący do zawodu zbójnika musieli z powodzeniem wykonać taki skok, aby potwierdzić swoje kwalifikacje.

Na plosie, czyli spokojnej wodzie poniżej, łódka zwalnia, a dalej po lewej stronie widoczna jest kolejna ostroga skalna góry Facimiech (793 m n.p.m.), znana jako Świnia Skała. To właśnie tutaj, do lat 60. XX wieku gdy Droga Pienińska była zamknięta dla Polaków flisacy musieli zanurzyć się w wodzie, by ominąć skałę, ciągnąc łódki po spływie.

\n\n

Świńska Skała – Facimiech

Dunajec skręca na południowy wschód. Pokonuje kilka zakrętów, które na mapie układają się w kształt stopy. Dunajec skręca na południowy wschód. Pokonuje kilka zakrętów, które na mapie układają się w kształt stopy. W tle widoczna jest pocztówkowa panorama Podskalniej i Nowej Góry.

Po prawej stronie lesisty stok Klasztornej Góry, a po lewej półwysep Klejowej Góry. Gwałtowny skręt w lewo to palce stopy, nurt Dunajca bezpiecznie kieruje łódkę przez bystrze. Poniżej, na skale po prawej stronie, widać biały znak pokazujący poziom rzeki w czasie wielkiej powodzi z 1934 roku.

Na lewym brzegu dawniej istniał ciąg polan z szopami na siano, noszący wspólną nazwę Rówienka. Z drugiej strony, za łęgową olszynką karpacką i wzniesieniem Stredný Diel, znajdują się polany dawnego przysiółka Huta.

Z przodu widoczne są zalesione stoki Holicy (828 m), najeżone skalnymi zębami Siedmiu Mnichów. Ta formacja zbudowana z wapieni krzemionkowych, zwanych pienińskimi, według legendy przedstawia siedmiu mnichów, którzy zostali zamienieni w kamień przez przeora z Czerwonego Klasztoru. Ich wina? Podobno odwiedzali pewną mniszkę mieszkającą w sąsiedniej formacji skalnej.

Dunajec przyspiesza przed galerią mnichów i skręca wzdłuż niej w lewo, zmieniając kierunek na zachodni płynąc pod Facimiechem.

\n\n

Facimiech – Leniwe

Wrota skalne zachodzą na siebie, uniemożliwiając odgadnięcie dalszego biegu rzeki. Widoczna jest masywna skała Facimiech. Z odrobiną wyobraźni można na jej powierzchni dostrzec zarys orła i mniszki.

W tej okolicy znajduje się kilka jaskiń, jedna z nich, nazywana Jaskinią Zakonnicy, nawiązuje do legendy o mnichach. Te jaskinie, podobnie jak większość w Pieninach, mają pochodzenie szczelinowe lub osuwiskowe. Niektóre z nich były modelowane przez wodę i procesy krasowe.

Ostry zakręt w prawo niemal zawraca bieg rzeki. Gwałtowność prądu modelowała skały w nurcie, tworząc widoczne wgłębienia eworsyjne.

\n\n

Leniwe- Ślimakowa Skała

Dunajec uspokaja się, rozlewając na plosie zwanym Leniwe. Na końcu plosu, u góry, widoczna jest grań Sokolej Perci z Ociemnym Wierchem (744 m), Czerteżem (774 m) i Czertezikiem (772 m). Według legendy, dwa ostatnie to zamienieni w skałę bracia Sokolicy (747 m).

Niżej znajdują się formacje skalne: Fujarki i Ślimakowa Skała. Po prawej stronie wznosi się góra Polana, a niżej wśród drzew rozciąga się łąka Polanka, miejsce, gdzie w latach 1885–1915 stała gospoda Csárda. Wyżej widoczne są ciemne ściany starodrzewia na stokach Holicy. Polskim odpowiednikiem tej nazwy jest Golica, co świadczy o dawnym gospodarczym charakterze Pienin i trzebieniu lasów na potrzeby huty szkła.

Rzeka początkowo łagodnie zakręca w prawo. Rumoszowy stożek po lewej stronie to ujście Pienińskiego Potoku. Przed nim, na brzegu, znajduje się kapliczka w miejscu śmierci turysty. Po prawej stronie od strumienia wznosi się Ślimakowa Skała. Intrygująca nazwa doczekała się swojej legendy o corocznym wiecu pienińskich ślimaków.

\n\n

Ślimakowa Skała – Leśnicki Potok

Rzeka wartko przepływa wzdłuż białych ścian Wilczej Skały, oddzielonej od Cukrowej Skały wysoko zawieszonym żlebem Wilczego Spadu. Nazwa Cukrowej Skały pochodzi od jej kształtu, przypominającego głowę cukru.

Nad nimi, wysoko w górze, wznosi się Sokolica. Rzeka zwalnia w miejscu zwanym Na Krzywe, gdzie po lewej stronie znajduje się Przechodki Wielkie przełęcz cypla Przechodniego Wierchu (552 m). Tędy, jeszcze przed powstaniem PPN, prowadził szlak zwany Skalną Percią. Szlak zaczynał się przy dawnym schronisku Sienkiewicza i prowadził ubezpieczoną łańcuchami ścieżką nad przełomem Dunajca aż do ujścia Potoku Pienińskiego.

Na skale po lewej stronie znajduje się jaskinia Usta Teściowej. Wyżej widoczna jest galeria Sokolicy. Rzeka skręca w lewo, w kierunku miejsca zwanego Na Bystre, a po prawej stronie znajduje się silne wywierzysko Stuletniego Źródła.

Prąd wody uspokaja się, chociaż na powierzchni głębi widać wiry. To Loch, gdzie rzeka, po minięciu twardego progu, wydrążyła kocioł w miększych utworach. Po prawej stronie wznosi się dumna skała Osobita, zwana po polsku Samą Jedną. Na jej ścianie znajduje się tabliczka HZS, poświęcona ofiarom Pienin. Wyżej, na szczycie, stoi krzyż stalowy.

Tłem dla Osobitej jest Wylizana, szeroka ściana skalna, pod którą po prawej stronie do Dunajca uchodzi Leśnicki Potok.

\n\n

Leśnicki Potok – Równica

Dunajec płynie na zachód, skręcając gwałtownie w prawo przed skałą zwaną Rygiel Sokolicy. Przed skrętem, po lewej stronie, znajduje się polana, gdzie dawniej stało schronisko Sienkiewicza. Po prawej stronie, przy przystani flisackiej, kończy się słowacka część Spływu Dunajcem. Bystry nurt rzeki odbija się od Hukowej Skały. Nazwa tej skały wiąże się z dziewiętnastowiecznym zwyczajem organizowania spływów Dunajcem z muzyką i kanonadami moździerzowymi, oddawanymi w miejscach o dobrej akustyce.

\n\n

Równica- Ląd Koniec Przełomu Dunajca

Dunajec wpływa na Równicę, kolejne zagłębienie rzeki. Mija po prawej stronie malownicze skałki nad Drogą Pienińską, a wśród lasu widoczny jest budynek schroniska Orlica. Na dalszym planie widać wyniesienia Beskidu Sądeckiego z Dzwonkówką (983 m) na czele oraz łąki Szcawnickich Podołów.

Przez rzekę przebiega połączenie promowe ważnego szlaku turystycznego Pienin, prowadzącego na Sokolicę i Trzy Korony. Poniżej przeprawy, po prawej stronie, znajduje się Cypel, zarośnięta drzewami wyspa, powstała z osadów niesionych przez Dunajec. W czasie wielkiej powodzi w 1934 roku została całkowicie zniesiona, jednak z biegiem czasu odbudowała się.

Po prawej stronie, w miejscu zwanym Lądem, znajduje się przystań flisacka, a za nią zabudowania Szczawnicy Niżnej.

","13":"

Rafting on the Dunajec River is one of the greatest attractions of Poland and Slovakia. Until the 1920s, the river was mainly used for floating goods – an economic necessity for the local inhabitants. Pleasure rafting for tourists was introduced by the nobility as early as the 1830s.

Today, rafting has become a dynamic branch of tourism in the Pieniny Mountains. Its essence lies in the uniqueness of the Dunajec Gorge and the exceptional way of exploring the valley – from the perspective of a traditional raft. In the past, the route began below the Pieniny strongholds of Czorsztyn and Niedzica. Today, after the construction of the Niedzica dam, the route is 15 km long, stretching from Sromowce to Szczawnica, with an average gradient of 2.5 m/km. Within the gorge, the Dunajec alternates between calm pools and rapids, causing the rafts to speed up and slow down in turn. The beauty of the landscape, the unique experience, and the raftsmen’s tales make this an attraction enjoyed by around 300,000 visitors each year. Rafting by pontoon and kayak is also becoming increasingly popular.

\n\n

Kąty-Red Monastery Starting Point of the Dunajec Rafting Tour

Tourists board the rafts, called czółna, recalling the old days when they were carved from a single tree trunk. The initial section of the rafting route runs along the calm current of the broadly meandering Dunajec. On the left lies the Slovak peninsula of Veľké Pole, while on the right there is a beaver habitat with a cycling path.

At first ahead of us, and later to the left, rise the rocky walls of Macelowa Góra. Geologically, it is an unusual formation – a kind of “inverted mountain”: older limestones, about 165 million years old, are found at the top, while younger ones, nearly 100 million years newer, lie at its base. These can also be spotted a bit later above the road, where they stand out with their distinctive red color.

The Dunajec spreads wide among stony shoals, passing a rafting marina along the way. In the past, flood-renewed pebble banks built of Tatra gravels were common along the riverbanks, hosting unique biocenoses. Since the regulation of the Dunajec’s flow by the dam, their occurrence has become rare, and the former gravel bars are now overgrown with shrubs.

On the left, above Obłaźnia Góra (591 m a.s.l.), towers the famous rock formation known as the Three Crowns. On the right, one can spot the Slovak rafters’ marina in Majere. Passing by, we see the villages: on the right Lechnica, and on the left Sromowce Niżne, over which spreads a magnificent view of the Three Crowns massif.

The riverbanks are connected by a suspension footbridge spanning 90 meters, built in 2006. Earlier attempts at its construction failed, begun twice before: in 1914 and 1939.

\n\n\n\n\n

A little further on, to the left, lies the rafting harbor in Sromowce Niżne. This part of the village was once known as “The End,” but today, in tourist reality, it is right here that everything begins. From this point lead the main Pieniny trails: to the Three Crowns, to the Dunajec Gorge trail, and into the most spectacular section of the rafting route.

\n\n

How the Dunajec Gorge was formed

The Dunajec Gorge has always intrigued researchers as a morphological puzzle and inspired attempts to explain its origin. In the early 19th century, the most popular theory was rooted in legend, connected to King Bolesław the Brave. According to the tale, the king, moved by the plight of highlanders whose pastures were flooded by Lake Dunaj, struck the rocks with his sword, releasing the waters and, quite by accident, creating the Dunajec Gorge. Judging by the number of bends in the river, it would seem he had to strike at least eight times.

As science progressed, new hypotheses about the gorge’s genesis emerged. Researchers considered factors such as terrain formation, uplifting movements, and hydrodynamic forces. One theory suggests that several million years ago, the Dunajec originally flowed eastward, along the southern side of the Pieniny range. This process, full of geological dynamism, in some sense corresponds with the legend. As the mountain massif was compressed and released, its complex structure allowed rock blocks to shift in relation to each other, carving out a new path for the river toward the north.

\n\n

Beginning of the Gorge

Red Monastery Marina - Swińska Rock

On the left, one can spot the marina at Červený Kláštor, with the monastery buildings tucked behind centuries-old lime trees. Below lies the mouth of the Lipnik stream, flowing at the foot of Klasztorna Góra (657 m a.s.l.).

The Dunajec quickens before Ostra Skała, then passes the jagged outcrops of Grabcze Wyżna and Grabcze Niżna, with the sooty entrance of the Rybacka Cave. Above them rise the forested slopes of the Łysina massif (795 m a.s.l.). Here, the river narrows to 12 meters and reaches a depth of 4.5 meters, creating a swift current. This is the legendary site of Janosik’s leap.

According to the tale, depending on the raftsman’s story and the imagination of the passengers, it was either Janosik fleeing from gendarmes or chasing after Maryna, making his famous jump to the Polish side. Allegedly, the imprint of his kierpiec (traditional shoe) can still be seen on the left bank of the Dunajec. Tradition also has it that anyone aspiring to become a brigand had to successfully perform such a leap here to prove their worth.

\n\n\n

On the ploso – the calm stretch of water just below – the raft slows down, and further on the left appears another rocky spur of Facimiech Mountain (793 m a.s.l.), known as Świnia Skała. Up until the 1960s, when the Pieniny Road was closed to Poles, the raftsmen had to wade into the water here to pull their boats around the rock.

\n\n

Swińska Skała - Facimiech

The Dunajec bends southeast, winding through several turns that, on the map, resemble the shape of a footprint. In the background appears a postcard-like panorama of Podskalnia and Nowa Góra.

On the right rises the forested slope of Klasztorna Góra, while on the left extends the peninsula of Klejowa Góra. A sharp turn to the left forms the “toes of the foot,” where the current safely carries the raft through a rapid. Just below, on a rock to the right, a white mark indicates the river’s level during the great flood of 1934.

On the left bank there once stretched a chain of meadows with hay barns, collectively known as Rówienka. On the opposite side, beyond the riparian alder grove and the rise of Stredný Diel, lie the meadows of the former hamlet of Huta.

Ahead, the forested slopes of Holica (828 m) come into view, bristling with rocky fangs called the Seven Monks. This formation, composed of siliceous Pieniny limestones, is said by legend to represent seven monks turned to stone by the prior of the Červený Kláštor. Their fault? Supposedly, they had been visiting a nun living in the neighboring rock formation.

\n\n\n\n

The Dunajec quickens before this “gallery of monks” and curves left along it, turning westward as it flows beneath Facimiech.

\n\n

Facimiech - Leniwe

Rock gates overlap here, concealing the river’s further course. In view rises the massive Facimiech rock. With a little imagination, one can discern on its surface the outline of an eagle and a nun.

Several caves are found in this area, one of them called the Nun’s Cave, recalling the legend of the monks. These caves, like most in the Pieniny Mountains, have a fissure or landslide origin. Some were also shaped by water and karst processes.

\n\n

A sharp bend to the right almost reverses the river’s course. The force of the current has sculpted the rocks in the streambed, creating visible potholes formed by swirling waters.

\n\n

Leniwe- Ślimakowa Skała

The Dunajec calms, spreading out into a pool known as Leniwe. At the end of this stretch, the ridge of Sokolica’s trail comes into view, with Ociemny Wierch (744 m), Czerteż (774 m), and Czertezík (772 m). According to legend, the last two peaks were brothers of Sokolica (747 m), turned into stone.

Lower down lie the rock formations called Fujarki and Ślimakowa Skała. On the right rises Polana Mountain, and below, among the trees, stretches the Polanka meadow, once the site of the Csárda inn, which operated between 1885 and 1915. Higher up, the dark slopes of Holica are visible. The Polish equivalent of this name, Golica, reflects the former economic use of the Pieniny, where forests were heavily logged to supply the local glassworks.

\n\n

The river first bends gently to the right. On the left lies a debris cone marking the mouth of the Pieniński Potok stream. Nearby, on the bank, stands a small chapel at the site of a tourist’s death. To the right of the stream rises Ślimakowa Skała. Its intriguing name is tied to a legend about the annual gathering of Pieniny snails.

\n\n

Ślimakowa Skała - Lesnicki Potok

The river rushes swiftly along the white cliffs of Wilcza Skała, separated from Cukrowa Skała by the high gully of Wilczy Spad. The name “Sugar Rock” (Cukrowa Skała) comes from its shape, resembling a sugarloaf.

Above them, high up, towers Sokolica. The river slows at a place called Na Krzywe, where on the left lies Przechodki Wielkie, the pass of the Przechodni Wierch spur (552 m). Before the establishment of the Pieniny National Park, this was the route of the Skalna Perć trail. It began at the old Sienkiewicz shelter and followed a chain-secured path above the Dunajec Gorge all the way to the mouth of the Pieniński Potok.

On the rock to the left is the cave known as the “Mother-in-law’s Mouth.” Higher up appears the rocky gallery of Sokolica. The river bends left toward a place called Na Bystre, and on the right lies the strong spring of the Stuletnie Źródło (“Centennial Source”).

The current eases, though whirlpools swirl on the surface of the deep water. This is the Loch, where the river, after passing a hard threshold, hollowed out a cauldron in softer formations. On the right rises the proud rock Osobita, known in Polish as Sama Jedna (“The Lone One”). On its wall is a plaque of the Mountain Rescue Service (HZS), commemorating the victims of the Pieniny. Above, at the summit, stands a steel cross.

\n\n\n\n

Forming the backdrop to Osobita is Wylizana, a broad rock wall, beneath which, on the right, the Leśnicki Potok flows into the Dunajec.

\n\n

Lesnicki Potok - Równica

The Dunajec flows west, turning sharply to the right before the rock known as Rygiel Sokolicy. Before the bend, on the left side, lies a meadow where the Sienkiewicz shelter once stood. On the right, by the rafting marina, the Slovak section of the Dunajec rafting trip comes to an end. The swift current of the river rebounds off Hukowa Skała. The name of this rock is linked to the 19th-century custom of organizing rafting trips down the Dunajec accompanied by music and mortar salvos, fired in places with particularly good acoustics.

\n\n

Równica-Land End of the Dunajec River Gorge

The Dunajec enters Równica, another widening of the river valley. On the right it passes picturesque rock formations above the Pieniny Road, while among the forest stands the Orlica mountain shelter. In the distance rise the hills of the Beskid Sądecki, with Dzwonkówka (983 m) as the most prominent, along with the meadows of the Szczawnica foothills.

Here, a ferry crossing connects an important Pieniny tourist trail leading to Sokolica and the Three Crowns. Below the crossing, on the right, lies Cypel, a tree-covered island formed from sediments carried by the Dunajec. During the great flood of 1934 it was completely washed away, but over time it re-formed.

\n\n

On the right side, in a place known as Ląd, there is a rafting marina, followed by the buildings of Lower Szczawnica.

","14":"

Splav po Dunajci je jednou z najväčších atrakcií Poľska a Slovenska. Ešte do 20. rokov 20. storočia slúžila rieka predovšetkým na splavovanie tovaru – bola pre obyvateľov hospodárskou nevyhnutnosťou. Splavy s turistami, organizované pre potešenie, začali usporadúvať už v 30. rokoch 19. storočia miestni zemania.

Dnes je splav dynamicky sa rozvíjajúcou súčasťou cestovného ruchu v Pieninách. Jeho základom je jedinečnosť Pieninského prielomu a unikátny spôsob poznávania tejto doliny z perspektívy pltí. Kedysi trasa začínala pod pieninskými hradmi Czorsztyn a Niedzica. V súčasnosti, po vybudovaní priehrady v Niedzici, má dĺžku 15 km – od Sromowiec po Szczawnicu – s priemerným spádom 2,5 m/km. V prielome sa Dunajec striedavo kľukatí medzi tichými plosami a bystrinami, takže pltě raz zrýchľujú a inokedy spomaľujú. Krása krajiny, výnimočné zážitky a rozprávania pltníkov vytvárajú atrakciu, ktorú ročne využije približne 300-tisíc ľudí. Stále väčšej obľube sa tešia aj splavy na raftoch a kajakoch.

\n\n

Kąty–Červený Kláštor – začiatok splavu po Dunajci

Turisti nastupujú na plte, nazývané člny, na pamiatku dávnych čias, keď sa vydlabávali z jedného kmeňa stromu. Úvodný úsek splavu prebieha pokojným tokom široko rozliateho Dunajca. Na ľavej strane vidno slovenský polostrov Veľké Pole a napravo bobrie hniezdisko s cyklistickým chodníkom.

Spočiatku pred nami a potom naľavo sa dvíhajú skalné steny Macelovej hory. Geologicky ide o výnimočnú formáciu – akoby „obrátenú horu“: staršie vápence, staré 165 miliónov rokov, sa nachádzajú na vrchole, zatiaľ čo mladšie, o takmer 100 miliónov rokov, ležia pri jej úpätí. Viditeľné sú o niečo ďalej nad cestou, kde vynikajú svojou charakteristickou červenou farbou.

Dunajec sa široko rozlieva medzi kamienistými lavicami, míňajúc cestou raftingovú prístav. Kedysi popri brehoch bežne vznikali lavice kamenia, každoročne obnovované povodňami. Boli tvorené tatranskými okruhliakmi a rozvíjali sa na nich unikátne biocenózy. Po regulácii prietoku Dunajca priehradou je ich výskyt zanedbateľný a niekdajšie lavice pokrývajú kroviská.

Na ľavej strane, nad Oblažnou horou (591 m n. m.), vyrastá charakteristická skalná formácia – slávne Tri koruny. Napravo možno vidieť prístavy slovenských pltníkov v Majeri. Míňame zástavbu: napravo Lechnicu, naľavo Sromowce Niżne, nad ktorými sa otvára nádherný výhľad na masív Troch korún.

Brehy rieky spája visutá lávka s rozpätím 90 metrov, vybudovaná v roku 2006. Predchádzajúce pokusy o jej výstavbu skončili neúspechom – začínalo sa s ňou dvakrát: v roku 1914 a 1939.

\n\n\n\n\n

O niečo ďalej, na ľavej strane, sa nachádza prístav pltníkov v Sromowcach Niżnych. Táto časť obce bola kedysi známa ako „Koniec“, no dnes je v turistickej realite práve tu miesto, kde sa všetko začína. Odtiaľto vedú hlavné pieninské chodníky – na Tri koruny, na Pieninskú cestu a do najzaujímavejšej časti splavu cez prielom.

\n\n

Ako vznikol Prielom Dunajca

Prielom Dunajca odjakživa pôsobil ako morfologická záhada a inšpiroval bádateľov k hľadaniu príčin jeho vzniku. Na začiatku 19. storočia bola najpopulárnejšia téza založená na legende spojenej s Boleslavom Chrabrým. Kráľ, ľutujúc horalov, ktorých salaše zaplavovalo jazero Dunaj, udrel mečom do skál, vypustil vodu a celkom náhodou vytvoril Prielom Dunajca. Súdac podľa počtu zalomení toku rieky, musel vraziť najmenej osem ráz.

S rozvojom vedy sa objavovali ďalšie hypotézy o geneze prielomu. Bralo sa do úvahy tvarovanie terénu, zdvihové pohyby i hydrodynamické faktory. Jedna z hypotéz predpokladá, že pred niekoľkými desiatkami miliónov rokov tiekol Dunajec na východ, po južnej strane Pienin. Tento proces, plný geologickej dynamiky, určitým spôsobom korešponduje s legendou. V dôsledku stláčania a uvoľňovania masívu jeho zložitá štruktúra umožnila skalným blokom posunúť sa voči sebe a určila rieke novú cestu na sever.

\n\n

Začiatok prielomu

Prístav Červený Kláštor – Sviňská skala

Na ľavej strane možno spozorovať prístav pri Červenom Kláštore, ktorého budovy sa skrývajú za stáročnými lipami. Nižšie je viditeľné ústie potoka Lipník, ktorý sa tisne k míňanej Kláštornej hore (657 m n. m.).

Dunajec zrýchľuje pred Ostrou skalou, aby vzápätí minul vyčnievajúce zuby Grabčích Vyžnej a Nižnej s očadeným otvorom Rybackej jaskyne. Nad nimi sa dvíhajú zalesnené svahy masívu Lysiny (795 m n. m.). Plte naberajú rýchlosť na úseku, kde sa tok rieky zužuje na 12 metrov a dosahuje hĺbku 4,5 metra. Toto miesto je známe legendárnym Jánošíkovým skokom.

Podľa legendy – v závislosti od rozprávania pltníka a fantázie pasažierov – tu buď Jánošík utekal pred žandármi, alebo prenasledoval Marynu a uskutočnil pamätný skok na poľskú stranu. Vraj na ľavom brehu Dunajca vidno odtlačok jeho krpca v skale. Podľa povestí tu tiež museli adepti na povolanie zbojníka úspešne vykonať takýto skok, aby potvrdili svoje schopnosti.

\n\n\n

Na plose, teda na tichej vode nižšie, pltá spomaľuje a ďalej naľavo sa objavuje ďalší skalný výbežok hory Facimiech (793 m n. m.), známy ako Sviňská skala. Práve tu museli pltníci ešte do 60. rokov 20. storočia, keď bola Pieninská cesta pre Poliakov uzavretá, vstúpiť do vody a ťahať plte, aby obišli skalu.

\n\n

\n\n\n

Sviňská skala - Facimiech

Dunajec sa stáča na juhovýchod. Prekonáva niekoľko zákrut, ktoré sa na mape ukladajú do tvaru stopy. V pozadí sa otvára pohľadnicová panoráma Podskalnej a Novej hory.

Napravo sa dvíha zalesnený svah Kláštornej hory, naľavo polostrov Klejovej hory. Prudká zákruta doľava predstavuje „prsty stopy“, pričom prúd Dunajca bezpečne vedie plt cez bystrinu. Nižšie, na skale napravo, vidno bielu značku ukazujúcu hladinu rieky počas veľkej povodne v roku 1934.

Na ľavom brehu sa kedysi nachádzal rad lúk so senníkmi, ktoré spoločne nazývali Rówienka. Na opačnej strane, za lužným karpatským jelšovým hájom a pahorkom Stredný diel, ležia lúky niekdajšej osady Huta.

Pred nami sa ukazujú zalesnené svahy Holice (828 m), posiate skalnými zubami Siedmich mníchov. Táto formácia, budovaná zo silicitických pieninských vápencov, podľa legendy predstavuje siedmich mníchov, ktorých preor z Červeného Kláštora premenil na kameň. Ich vina? Vraj navštevovali istú mníšku žijúcu v susednej skalnej formácii.

Dunajec zrýchľuje pred „galériou mníchov“ a stáča sa pozdĺž nej doľava, meniac smer na západ a tečie pod Facimiechom.

\n\n\n\n

\n\n

Facimiech - Leniwe

Skalné brány sa prekrývajú a znemožňujú odhadnúť ďalší tok rieky. Do popredia vystupuje masívna skala Facimiech. S trochou fantázie možno na jej povrchu rozoznať obrysy orla a mníšky.

V tejto oblasti sa nachádza niekoľko jaskýň, z ktorých jedna, nazývaná Jaskyňa mníšky, odkazuje na legendu o mníchoch. Tieto jaskyne, podobne ako väčšina v Pieninách, majú puklinový alebo zosuvový pôvod. Niektoré z nich boli modelované vodou a krasovými procesmi.

\n\n

Ostrá zákruta doprava takmer obracia tok rieky späť. Prudkosť prúdu tvarovala skaly v koryte, čím vznikli viditeľné evorzné prehĺbeniny.

\n\n

Leniwe - Slimáková skala

Dunajec sa upokojuje a rozlieva na plese nazývanom Leniwe. Na konci plesa je hore viditeľný hrebeň Sokolej prte s Ociemnym vrchom (744 m), Czertežom (774 m) a Czertezikom (772 m). Podľa legendy sú posledné dva skamenenými bratmi Sokolicy (747 m).

Nižšie sa nachádzajú skalné útvary Fujarki a Slimáková skala. Na pravej strane sa dvíha hora Polana a nižšie, medzi stromami, sa rozprestiera lúka Polanka – miesto, kde v rokoch 1885 – 1915 stála krčma Csárda. Vyššie sú viditeľné tmavé steny starého lesa na svahoch Holice. Poľským ekvivalentom tohto názvu je Golica, čo svedčí o niekdajšom hospodárskom charaktere Pienin a klčovaní lesov pre potreby sklárskej huty.

\n\n

Rieka sa spočiatku jemne stáča doprava. Rumoviskový kužeľ na ľavej strane označuje ústie Pieninského potoka. Pred ním sa na brehu nachádza kaplnka na mieste smrti turistu. Na pravej strane od potoka sa dvíha Slimáková skala. Jej názov si vyslúžil vlastnú legendu o každoročnom zhromaždení pieninských slimákov.

\n\n

Slimáková skala - Leśnicki Potok

Rieka svižne tečie popri bielych stenách Vlčej skaly, ktorú od Cukrovej skaly oddeľuje vysoko položený žľab Vlčieho pádu. Cukrová skala dostala svoje meno podľa tvaru, pripomínajúceho cukrovú hlavičku.

Nad nimi sa vysoko týči Sokolica. Rieka sa spomaľuje na mieste zvanom Na Krzywe, kde sa na ľavej strane nachádza priesmyk Przechodki Wielkie na výbežku Przechodni Wierch (552 m). Touto cestou viedol chodník s názvom Skalna Perć (Skalný chodník) ešte pred vznikom PPN. Chodník sa začínal pri bývalej Sienkiewiczovej útulni a viedol po ceste zabezpečenej reťazami cez prielom Dunajca až k ústiu Pienińského potoka.

Na skale vľavo sa nachádza jaskyňa Usta Teściowa. Vyššie je viditeľná galéria Sokolica. Rieka sa stáča doľava smerom k miestu zvanému Na Bystre a napravo sa nachádza silný prameň Storočného prameňa.

Prúd vody sa upokojuje, hoci na hladine hlbočiny možno vidieť víry. Toto je Loch, kde rieka po prekonaní tvrdého prahu vyhĺbila kotol v mäkších útvaroch. Napravo sa týči hrdá skala Osobita, v poľštine známa ako Sama Jedną. Na jej stene je umiestnená pamätná tabuľa HZS venovaná obetiam Pienin. Vyššie, na vrchole, stojí oceľový kríž.

Kulisu Osobitej tvorí Wylizana, široká skalná stena, pod ktorou sa z pravej strany vlieva do Dunajca Leśnicki Potok.

\n\n

Leśnicki Potok - Równica

Dunajec tečie na západ a prudko sa stáča doprava pred skalou nazývanou Západka Sokolicy. Pred touto zákrutou sa na ľavej strane nachádza poľana, kde kedysi stálo Sienkiewiczovo útulisko. Na pravej strane, pri pltníckom prístave, sa končí slovenská časť splavu po Dunajci. Prudký prúd rieky sa odráža od Hukovej skaly. Názov tejto skaly súvisí s devätnástym storočím, keď sa na Dunajci organizovali splavy s hudbou a kanonádami z moždierov, odpaľovanými na miestach s dobrou akustikou.

\n\n

Równica - koniec prielomu Dunajca

Dunajec vteká do Rovnice, ďalšieho riečneho prehĺbenia. Míňa napravo malebné skalky nad Pieninskou cestou a medzi lesmi je viditeľná budova útulne Orlica. V pozadí sa črtajú výšiny Beskidu Sądeckého s Dzwonkówkou (983 m) v popredí a lúkami Szcawnických Podolov.

Rieku tu pretína kompa, ktorá je súčasťou významného turistického chodníka Pienin, vedúceho na Sokolicu a Tri koruny. Pod prievozom sa napravo nachádza Cypel – stromami zarastený ostrov, vytvorený z nánosov nesených Dunajcom. Počas veľkej povodne v roku 1934 bol úplne odplavený, no časom sa znovu vytvoril.

\n\n

Na pravej strane, v mieste nazývanom Ląd, sa nachádza prístav pltníkov a za ním zástavba Nižnej Szczawnice.

key:titleCheckThisOut